Gülzar Allahverdiyeva, Samirə Əlibəyova

Açar sözlər: adaptasiya, fiziki yüklər, energetik mübadilə, yağ turşuları, aerob məşqlər, lipid mübadiləsi

Gülzar Etibar qızı Allahverdiyeva, Samirə Səadət qızı Əlibəyova

AEROB İSTİAMƏTLİ FİZİKİ YÜKLƏRƏ ADAPTASİYA PROSESİNDƏ YAĞLARIN ƏSAS ENERJİ MƏNBƏYİ KİMİ ROLU

Xülasə: Məqalədə aerob xarakterli fiziki məşqlər yüklərinə adaptasiya prosesində enerjiyə olan tələbatın ödənilməsində yağların oynadığı rol araşdırılmışdır. Əzələ fəaliyyətində uzunmüddətli fiziki yüklərin icrası zamanı karbohidratların çox da böyük olmayan ehtiyatları kəskin azaldığından əsas enerji mənbəyi kimi rolunu yağlar oynamağa başlayır. Aerob istiqamətli fiziki yüklərin enerjiyə olan tələbatını təmin etmək üçün yağ depolarında və skelet əzələlərin hüceyrələrinin daxilində toplanan lipid mənşəli metabolitlərin səfərbər olunması vacibdir. Piy toxumalarından və skelet əzələlərinin daxilindən lipoliz məhsullarının səfərbər olunması (əsasən də, triqliseridlərin), onlar arasında qarşılıqlı nisbətən təyini yağ mübadiləsinin tənzimlənməsinə imkan verir. Birdəfəlik və sistemli icra olunan fiziki yüklərin təsiri zamanı o da məlum olmuşdur ki, enerji substratı kimi triqliseridlərin əmələ gəlməsini və sərf olunmasını qida ilə qəbul edilmiş aktivatorların köməyi ilə tənzimləmək mümkündür. Aerob istiqamətli yüklərin intensivliyinin yüksəlməsi də hüceyrədaxili triqlise- ridlərin səfərbər olunmasını, nəqlini və istifadə edilməsini sürətləndirdiyindən energetik imkanlarda adaptasiya dəyişiklikləri baş verir, nəticədə, həm piy toxumasında və həm də skelet əzələlərində lipaza fermentinin aktivliyi artır.