Tofiq İsgəndərov

Açar sözlər: Maarifçi-realist ədəbiyyat, milli teatr, milli mətbuat, satirik cərəyan, realist dramaturgiya, Azərbaycan ziyalılar ordusu

Tofiq Əliağa oğlu İsgəndərov

AZƏRBAYCANDA MAARİFÇİLİYİN İNKİŞAFI VƏ BU SAHƏDƏ “ƏKİNÇİ”NİN ROLU

Xülasə. Azərbaycan maarifçi realizminin təşəkkül mərhələsi XIX əsrin əvvəllərindən 30-cu illərin sonuna qədərki dövrü əhatə edir. Abbasqulu ağa Bakıxanov, Mirzə Şəfi Vazeh, İsmayıl bəy Qutqaşınlı, daha sonra Qasım bəy Zakir, Baba bəy Şakir, Mirzə Baxış Nadim və b. bu dövrün görkəmli nümayəndələridir.

Mirzə Fətəli Axundovun yaradıcılığı 40-60-cı illər maarifçilik hərəkatında xüsusi əhəmiyyətə malik- dir. Onun yaradıcılığında Azərbaycan maarifçiliyi realist ənənələrlə daha da mükəmməlləşərək bir məktəb oldu. Realist dramaturgiyanın, realist nəsrin bünövrəsi qoyuldu. Mirzə Fətəli Axundovun yaradıcılıq ənənə- lərindən bəhrələnən Azərbaycan maarifçi realizmi əsrin 70-ci illərində yeni bir mərhələyə qədəm qoyaraq inkişafının ən yüksək zirvəsinə çatdı. Həsən bəy Zərdabi, Əsgər ağa Adıgözəlov (Gorani), Nəcəf bəy Vəzi- rov, Seyid Əzim Şirvani və b. bu dövrün görkəmli nümayəndələridir. Bütün maarifpərvər qüvvələr məhz H.

Zərdabi və onun nəşr etdiyi ―Əkinçi‖ qəzetinin ətrafına toplanırdı.