Rəqsanə İsmayıl qızı Məmmədova

ƏXLAQİ-MƏNƏVİ DƏYƏRLƏRİN İNSAN HƏYATINA VƏ ŞƏXSİYYƏTİN FORMALAŞMASINA TƏSİRİ: MÜTƏFƏKKİRLƏRİN BAXIŞLARI ƏSASINDA

Xülasə. Əxlaqi-mənəvi dəyərlər cəmiyyətin inkişafında və fərdlərin formalaşmasında mühüm rol oy­na­yır. Bu dəyərlər uşaqlıqdan aşılanmalı və ailə, məktəb, cəmiyyət birlikdə bu istiqamətdə çalışmalıdır. Filo­sof­lar və psixoloqlar (Erikson, Locke, Rousseau, Dewey, Vıqotski, Freire və b.) əxlaqın insan inkişafındakı əhə­miyyətini vurğulamışlar. Klassik mütəfəkkirlər əxlaqi tərbiyəni ictimai harmoniyanın təməli saymışlar.

Azərbaycan ziyalıları və “Molla Nəsrəddin”çilər maariflənmə yolu ilə cəmiyyətin oyanmasına ça­lış­mış­lar. Ədəbiyyatda iblis və şeytan obrazları əxlaqsızlığın simvolu kimi təqdim olunur. İnsan həm mələk, həm də şeytani sifət daşıya bilər, onu ucaldan əxlaq və mənəviyyatdır. Əxlaq və mənəviyyat insanın azad­lığının, özünüdərk və kamilliyinin təməlidir. Böyük şəxsiyyətlərə görə, sevgi, təmiz əxlaq və saf mənəviyyat insanlığın əsasıdır. Əxlaqi dəyərlərlə yaşayan insan həm özünü, həm də cəmiyyətini ucaldır.

Açar sözlər: əxlaqi-mənəvi dəyərlər, şəxsiyyətin formalaşması, mənəviyyat, əxlaq fəlsəfəsi, bəşəri dəyərlər, dəyərlər