Sevda Hidayət qızı Axundova

ZƏFƏR BAYRAMI: TARİXİ, MAHİYYƏTİ VƏ SOSİAL-PSİXOLOJİ ASPEKTLƏRİ

Xülasə. Zəfər Bayramı Azərbaycan xalqının tarixi yaddaşında mühüm mərhələ kimi qiy­mət­lən­di­ri­lən milli hadisədir. 2020-ci ilin sentyabr-noyabr aylarında baş vermiş 44 günlük Vətən müharibəsinin qələbə ilə nəticələnməsi, torpaqlarımızın böyük bir hissəsinin işğaldan azad olunması və dövlətin hərbi-siyasi gü­cü­nün nümayişi bu bayramın əsas məzmununu təşkil edir. 8 Noyabr tarixinin “Zəfər Günü” elan olunması yal­nız hərbi qələbənin qeyd edilməsi deyil, həm də tarixi ədalətin bərpası, milli qürurun dirçəldilməsi və kol­lek­tiv identikliyin möhkəmlənməsi baxımından mühüm simvolik əhəmiyyət daşıyır. 2025-ci ildə Zəfər Bay­ramı­nın 5 illiyi qeyd olunur. Bu yubiley təkcə dövlətçilik tarixində qazanılmış qələbənin ildönümü deyil, həm də müstəqil Azərbaycanın güc, iradə və qətiyyətinin beynəlxalq müstəvidə nümayişi baxımından xüsusi stra­teji önəm kəsb edir. Araşdırmada göstərilir ki, Zəfər Bayramı təkcə dövlətçilik tarixi kontekstində deyil, həm də sosial-psixoloji müstəvidə geniş təsirlərə malikdir. Uzun illər davam edən işğal və məcburi köç­kün­lük travmasının qələbə ilə əvəz olunması milli psixologiyada yeni mərhələ yaratmışdır. Bu bayram xalqın öz gücünə inamını artırır, sosial həmrəyliyi gücləndirir və dövlət-vətəndaş münasibətlərində birləşdirici rol oy­na­yır. Bayramın qeyd olunması kollektiv yaddaşın qorunması və gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda tər­bi­yə­si üçün mühüm vasitədir. Zəfər Bayramı həmçinin milli ideologiyanın dərinləşməsinə xidmət edir. Dövlət sə­viy­yəsində keçirilən tədbirlər və paradlar yalnız hərbi-siyasi qələbəni nümayiş etdirmir, həm də Azərbaycanı bey­nəlxalq müstəvidə güclü və özünəinamlı dövlət kimi təqdim edir. Bununla yanaşı, bayram ictimai-mədəni hə­yatda milli dəyərlərin qorunması, qəhrəmanlıq ənənələrinin nəsildən-nəslə ötürülməsi baxımından strateji əhə­miyyət daşıyır. Nəticə etibarilə, Zəfər Bayramı Azərbaycan tarixində milli iradənin təntənəsi olmaqla yanaşı, sosial-psixoloji dayanıqlığın güclənməsinə, dövlətçilik ənənələrinin möhkəmlənməsinə və gələcək nəsil­lərə milli kimliyin ötürülməsinə xidmət edən çoxşaxəli fenomen kimi qiymətləndirilir.Açar sözlər: Zəfər Bayramı, Vətən müharibəsi, milli kimlik, sosial-psixoloji təsir