Əfsanə Elşad qızı Əlizadə Hüseynli

İRƏVANDA TƏHSİLİN İNKİŞAFINDA LƏK-LƏK JURNALININ ROLU

Xülasə. Qədim Azərbaycan torpaqlarından olan İrəvanda maarif və mədəniyyətin inkişafında Azər­bay­can ziyalıları önəmli rol oynamışdır. Bu şəhər dövrünün aparıcı elm mərkəzlərindən biri olmaqla yanaşı, həm də maariflənmə hərəkatının mühüm ocaqlarından hesab edilirdi. İrəvanda pedaqoji mühitin for­ma­laş­ma­sında savadlı Azərbaycan ziyalılarının və elm adamlarının rolu danılmazdır. Bu məqalə “Lək-lək” satirik jur­nalının Azərbaycan maarifçiliyi və mətbuat tarixi baxımından önəmini araşdırır. “Lək-lək” jurnalı “Molla Nəsrəddin” ənənələrinə sadiq qalaraq, Azərbaycanda milli təhsilin və ana dili məktəblərinin inkişafını təbliğ etmişdir. Jurnal satirik dillə geriliyi, savadsızlığı tənqid etməklə yanaşı, eyni zamanda cəmiyyətdə gedən siyasi və sosial proseslərə işıq tuturdu. Tədqiqatın aparılmasında əsas məqsəd jurnalın nəşr olunduğu dövrün ictimai və siyasi mühitini, jur­nalın məzmununun cəmiyyətə təsirini və maarifçilik ideyalarının yayılmasında oynadığı rolu dəyərləndirmək olmuşdur.

Bu araşdırmada “Lək-lək” jurnalının maarifçilik və təhsil sahəsindəki rolunu təhlil etmək üçün key­fiy­yət tədqiqat metodlarından istifadə edilmişdir. Araşdırma əsasən tarixi-sosioloji yanaşma üzərində qurul­muş, mənbə analizi metodu ilə jurnal nömrələri, dövrün ictimai və siyasi vəziyyəti, habelə Azərbaycan mət­buat tarixindəki rolu öyrənilmişdir. Tədqiqat çərçivəsində jurnalın satirik məzmunu və onun ictimai dəyi­şikliyə təsiri diskurs analiz vasitəsilə araşdırılmış, eyni zamanda maarifçilik ənənələri baxımından qiymət­ləndirilmişdir. Habelə, jurnalın dövründəki sosial-mədəni şəraiti, onun özünəxas səciyyəvi cəhətləri və milli kimli­yin formalaşmasına təsiri üçün mətbuat tarixində aparılan araşdırmaların nəticələrinə istinad edilmişdir.

Açar sözlər: Elm, Azərbaycan dili, Lək-Lək, Qərbi Azərbaycan, maarifçilik.