Tofiq Vahid oğlu Mehdiyev
XXI ƏSRİN XƏSTƏLİYİ: DİABET EPİDEMİYASI VƏ ONUN
PROFİLAKTİKASI
Xülasə. Məqalədə
Dünya Səhiyyə Təşkilatı (DST), Beynəlxalq Diabet Federasiyası (BDF) və Amerika
Diabet Cəmiyyətinin (ADC) son məlumatlarında şəkərli diabetin (ŞD) dayanmadan
artmaqda davam etməsi və onun epidemiya xarakter alması rəsmi statistik rəqəmlərlə
göstərilmişdir. BDF-nın 2025-ci ilə verdiyi məlumata əsasən dünyada 589 milyon
insan (20-79 yaşlarda) diabetlə yaşayır və bu dünya əhalisinin (11.1 %-ni) təşkil
edir. Eyni zamanda 252 milyon (42.8 %) insan onlarda diabetin olduğunu bilmədən
yaşayır. Azərbaycanda 2024-cü ildə (20-79 yaşlarda) 715,3 min insanda diabet
aşkar olunmuş, bu ümumi əhalinin 9,9 %-ni, diabet diaqnozu bilinməyənlərin sayı
33,9 % olmuşdur.
Şəkərli diabetin qlobal miqyasda geniş yayıldığını və artmaqda davam
etməsi, özündə ŞD olduğunu bilməyən insanların sayının kifayət qədər çox
olması ümumi əhali arasında preventiv müayinələrin aparılmasına ehtiyac
olduğunu göstərir. Diabetin ağır fəsadlar törətdiyini nəzərə alaraq ŞD riski və
prediabet olan insanlara vaxtında həyat tərzini dəyişmək, fiziki fəallıqla
yanaşı sağlam və düzgün qidalanma tövsiyə olunur.
Açar
sözlər: şəkərli diabet, Dünya Səhiyyə Təşkilatı, Beynəlxalq Diabet
Federasiyası, Amerika Diabet Cəmiyyəti,
