Günel Oqtay qızı Şahinzadə

UŞAQ EVLƏRİNDƏ BÖYÜYƏN UŞAQLARIN ÖZÜNÜQİYMƏTLƏNDİRMƏ PROBLEMİ

Xülasə. Ölkəmizdə uşaq evlərində böyüyən uşaqların say göstəricisinə nəzər saldıqda məlum olur ki, il­lər üzrə göstəricilər davamlı olaraq artmaqdadır. Belə ki, 1991-ci ildə ölkəmizdə 9, 2001-ci ildə 10, 2021-ci il­də 13, 2023-cü ildə isə 16 uşaq evi vardır, həmin illərə müvafiq olaraq uşaqların sayı isə 633 nəfərdən 846 nə­fə­rədək artmışdır. 2023-cü ilin statistik qeydlərində bu uşaqların 792 nəfərini isə valideyn himayəsindən məh­­rum olan uşaqlar təşkil edir (Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi, 2023) [7].

İnsan təkcə bioloji deyil eyni zamanda sosial varlıqdır. Buna görə də hər bir insanın sosial müna­si­bət­lə­rə və mühitə tələbatı var. İnsan doğulduğu andan etibarən içində olduğu cəmiyyətin normalarını mənim­sə­mə­yə başlayır, cəmiyyət normaları ilə yanaşı insan eyni zamanda öz mənliyini də öyrənməyə və başa düş­mə­yə başlayır. Öz mənliyini, hisslərini, düşüncələrini və şəxsiyyətini öyrəndikcə onu normalara uy­ğun­laşdırır. Hər bir insan özünü normalara uyğun gəlməsinə görə şəxsiyyət kimi qiymətləndirir. Öz davra­nışlarını, dü­şün­cə və hisslərini məhz bu kontekstdən şərh edir. İnsanın davranışları uşaq yaşlarından ailəsi tərə­findən nor­ma­lara uyğun nizamlanır. Məhz özünü qiymətləndirmə də ilk öncə ətrafın bizi necə qiymətlən­dirməsi ilə for­ma­laşır.

Uşaq evlərində yaşayan uşaqların say göstəricilərin tədricən artması bu uşaqların özünüqiymət­ləndir­mə mövzunun araşdırılmasının əhəmiyyətini vurğulayır. Məhz bu tədqiqatın məqsədi uşaq evlərində olan uşaq­ların psixi sağlamlıq sferası, özünüqiymətləndirməsinin təhlili, bu istiqamətdə ölkəmizdə və xaricdə dərc edil­miş məqalələrin təhlilinin aparılması təşkil edir.

Açar sözlər: uşaq evləri, valideyn himayəsindən məhrum olmaq, özünüqiymətləndirmə, şəxsiyyət, psixi sağlamlıq